De opmars, pardon, de Triomfmars van het Kapitalisme is gebroken.
Wiskundige genieën stoppen tegenwoordig algoritmen in hypercomputers die zelfs rekening houden met psychologische factoren zoals paniekreacties bij de massa. Hedgefund-cowboys linken die computers onderling met speciale hyperbeveiligde optische of glasvezelkabels - de dikste kabel wint - om per nanoseconde hypergrote geldmassa's te versassen van het ene product naar het andere, jagend op het onmiddellijke winstbejag.
Het systeem schept hyper-rijken en hyper-armen. Het systeem kraakt.
Ze vlechten zelf het touw waarmee we ze zullen ophangen!
Karl Marx.
(Duits asielzoeker in Londen, die er drie van zijn zes kinderen zag sterven van de honger in "Das Kapital".)
Eerste les van de Geschiedenis: aan alles komt een eind: ook aan het Kapitalisme?
De hypermacht van de "Markten" riskeert te verschuiven naar de hypermacht van de Massa, een hyperdemocratie. Het begint nu al met de indignados.
Als we van iets zeker zijn is dat we rond 2040 met zo'n slordige 10 miljard op onze planeet rondlopen - ik zal 't van daarboven gadeslaan -.
Een hypercatastrofe of een hyperconflict kan dat veranderen.
De Geschiedenis leert dat het dikwijls zo is. Moedertje Natuur heeft veel trucjes in haar mars en vermits we nu met Haar sollen zou Ze wel eens haar rug kunnen krommen en als Zij het niet doet dan kunnen de door de mens veroorzaakte hyperepidemieën of hyperoorlogen wel een handje helpen.
Kapitalist is hij die de zeldzame materies heeft en kan verdelen. Die materie kan een grondstof zijn, goud, olie, water, "brains"…
Vroeger werden die rijkdommen arbitrair verdeeld door koningen prinsen of legerchefs (Gengis-khan, Caesar) maar van af de XII° eeuw kwam die macht in handen van de handelaar, de koopman, de marketeer, de "Markten" en die "reageren" zoals de Media ons nu bewerken met de fratsen van S&P of Fitch.
De "Stock Exchange" of de "Beurs" kende in de geschiedenis nogal wat locaties.
Een eerste handelskern was
Brugge (1250-1350).
De stad had een haven, een vruchtbaar hinterland, technologie (lakenindustrie, scheepsbouw). Er kwam een einde aan. De haven verzandde, de builenpest (1348-1350) die 1/3 van de bevolking uitroeide..
De Stad die overnam was Venetië ((1350-1500).
Het was de haven die dichtst bij de Oostenrijkse zilvermijnen van de Habsburgers lag. Venetië had geld verdiend met transport van de Kruisvaarders naar het Midden-Oosten. Die nobele krijgers pikten af en toe een eilandje in de Middellandse Zee of veroverden een bolwerk in de Adriatische Zee en tenslotte namen ze Constantinopel in, allemaal "comptoirs" voor de Dogenstad. Met hun galeien, "Galera da Mercato", gebouwd met joods geld, controleerde Venetië de handelstrafiek tussen Europa en de Orient.
Alhoewel geen concurrent, ging de stad toch onderuit door zijn "syndicaten,"
de Gilden en de kartels van de rederijen.
Wie kon overnemen? Firenze? de know-how was aanwezig (de holding, de cheque waren hier uitgevonden) maar de stad had geen haven.
De galeien hadden hun beste tijd gehad. Een nieuw type schip veroverde de transportwereld: het Karveel, de "Caravelle". Columbus had er de Atlantische Oceaan mee getrotseerd en die oceaan zou voor vier eeuwen de "place to be" zijn. Sevilla en Lissabon kregen een kans als beursstad maar hun banken gingen failliet rond 1550. Frankrijk miste eens te meer de kans: ze hadden geen grote haven, geen zin in avonturen, "La France se suffit à elle-même".
Wie nam over als Business-Center, als toonaangevende beursstad?
Antwerpen (1500-1560).
Haven, hinterland, ook de technologie van de boekdrukkunst (Plantijn) als informatievector speelde een rol. De Spaanse Furie maakte een eind aan de gouden tijd van Antwerpen. Het was de beurt aan Genua
Genua (1560-1620)
Genua had begrepen dat politiek en zaken een slechte combinatie is.
De Sforza's en de Visconti's worden bankier. Met de kennis van de (bekeerde) joden die verjaagd waren uit Spanje ontstond hier de moderne boekhouding zoals de Verlies en Winst rekeningen. Genua financiert de oorlogen van de koningen van Spanje, Frankrijk, Polen… maar het loopt mis als de Spaanse Armada verslagen wordt (1588). Exit de Middellandse Zee als draaitafel van de economie; de beste kaarten lagen in Amsterdam.
Amsterdam (1620-1789).
Al het intellect en kapitaal was uit het zuiden (ook nog vroegere hugenoten uit Frankrijk) van Antwerpen naar het noorden gevlucht voor de Inquisitie.
De stad had een haven, een hinterland met voedsel en lakensindustrie (schapenwol) maar één uitvinding ging de sleutel worden van hun rijkdom: de scheepsbouw.
De Fluyt, een nieuw type schip, maximum lading voor minimum bemanning dat in serie kon gebouwd worden. De kranen en zagerijen werden door windmolens aangedreven en de vloot van de V.O.C. -Verenigde Oost-Indische Compagnie- was geboren.
De Gouden Eeuw voor de Verenigde Republieken, duurde…anderhalve eeuw. De Beurs van Amsterdam was de climax van de speculant. Tot een jaar loon had men over voor één Tulpenbol te kopen. Rijk worden zonder werken door risico te nemen. De Bank der Nederlanden ging failliet in 1788. De Franse Revolutie, de schrik voor de sansculotten, zorgde er voor dat iedereen, met pak en zak verhuisde naar de volgende beursstad: Londen.
Londen. (1789-1890)
England rules the waves. Ze hebben de industriële revolutie opgestart, textielmachines verbetert, stoommachines (Trein, mijnliften) vervangen mankracht. Engeland profiteert van de Franse Revolutie; die had een eerste democratie op het vasteland kunnen realiseren door handel en industrie op te starten, maar er was enen Napoleon, waar ze zo trots op zijn, die deze kans verknoeide. Hun kapitaal ging het verloren aan oorlogen.
Wat Londen keldert is de opkomst van hun vroegere kolonies, die zich nu de Verenigde Staten noemen. Gedaan met de goedkope slavenarbeid in de Cotton Fields sinds de slavernij opgedoekt is. Boston is the place to be.
Boston (1890-1929)
De uitvindingen gebeuren in Europa, de commercialisering in de States.
De ontploffingsmotor vervangt de stoommachine, Ford zet de wereld op wielen, Edison, Bell, Baekeland, Gramme maken gloeilamp, telefoon, bakeliet, electromotor. Amerika moeit zich met de Oorlog van 14-18 in 1917 (!) om in Versailles mee te spelen in de verdeling van het Midden-Oosten en zijn petroleumreserves. De "Seven Sisters" (de zeven grootste oliemaatschappijen) monopoliseren de energie, drijven de prijzen op en veroorzaken mee de crach van 1929.
New York (1929-1980)
De financiering gebeurt nu hier. W.O. II gewild door Duitsland, komt de V.S. ten goede. Na de oorlog (Marshall Plan) helpt Amerika Europa er weer bovenop. In New York start de consumptie maatschappij. Staal is niet langer een oorlogsproduct maar een verbruiksproduct. Auto's, wasmachines, worden gepromoot door hen waarvan de stiel is : verkopen banken, verzekeringsmaatschappijen, reclame, marketing, media.
De oliecrisissen zetten de rem er op. Japan wordt de grootste staalproducent, de Amerikaan begint boven zijn stand te leven… en hij is niet alleen.
En nu?
Alles gebeurt in Californië.
Bill Gates, Steve Jobs, Zuckerberg… Silicon Valley, de Nanotechnologie,
Alas ! It is delusion all
The future cheat us from afar
Nor can we be what we recall
Nor dare we think on what we are
Lord Byron
(Stanzas for Music)
Helaas, alles is illusie
De toekomst spot met ons van op afstand
We kunnen niet zijn zoals we het ons herinneren,
Zoals we ook niet durven aan te nemen zoals we zijn..
Vandaag beslist men wat de wereld van 2050 zal zijn en maakt met al de voorbereiding van hoe de planeet er zal uitzien in 2100.
Gaan onze kinderen en kleinkinderen ons haten omdat ze door een hel gaan?
